Insider Threats – wewnętrzne zagrożenie

Większość dyskusji o cyberbezpieczeństwie koncentruje się na atakach zewnętrznych – zaawansowanych grupach hakerskich, ransomware czy phishingu. Tymczasem jednym z poważniejszych ryzyk pozostaje zagrożenie, które pochodzi z samego wnętrza organizacji. Właśnie tym terminem określamy insider threats – działania osób posiadających legalny dostęp do systemów i danych firmowych.

Insider Threat – co to jest?

Pojęcie insider threat obejmuje każde ryzyko wynikające z aktywności użytkownika z nadanymi uprawnieniami – pracownika, kontrahenta, administratora lub dostawcy usług – którego działania prowadzą do incydentu bezpieczeństwa. Warto podkreślić, że nie zawsze są to działania celowe. Wiele przypadków wynika z braku świadomości zagrożeń lub z rutyny w obchodzeniu się z informacjami poufnymi.

Zagrożenia wewnętrzne występują w firmach każdej wielkości – od kilkuosobowych zespołów po globalne korporacje. Mają wspólny mianownik: dostęp do zasobów, którego nadużycie lub niewłaściwe wykorzystanie może oznaczać poważne straty finansowe i wizerunkowe.

Typy insider threats

Charakter działań użytkowników wewnętrznych bywa różny, dlatego w praktyce wyróżnia się kilka głównych kategorii insider threats:

• Złośliwy insider (malicious insider) to osoba, która działa celowo na szkodę organizacji, np. wykrada dane klientów, sabotażuje systemy przed odejściem z pracy lub przekazuje poufne informacje konkurencji.
• Nieświadomy insider (negligent insider) to użytkownik, który popełnia błąd z powodu braku wiedzy, nieuwagi lub ignorowania procedur, np. wysyła dokumenty na prywatną skrzynkę, korzysta z nieautoryzowanych aplikacji lub klika w link phishingowy.
• Insider zewnętrzny (third-party insider) to podwykonawca lub dostawca usług, który posiada dostęp do środowiska IT i w wyniku zaniedbania lub nadużycia staje się źródłem incydentu.

Każdy z tych scenariuszy wiąże się z odmiennymi wyzwaniami w zakresie wykrywania i reagowania.

Dlaczego insider threats są tak niebezpieczne?

Siła zagrożenia insider threat wynika z faktu, że osoba wewnętrzna działa w ramach nadanych dostępów. Aktywność użytkownika, który ma uprawnienia do systemów, zwykle nie wzbudza podejrzeń w pierwszej kolejności. Z tego powodu średni czas wykrycia incydentu bywa liczony w miesiącach. W tym czasie może dojść do nieautoryzowanego kopiowania danych, ich modyfikacji lub stopniowego wynoszenia informacji w sposób niezauważalny dla zespołów bezpieczeństwa.

Jak przeciwdziałać insider threats?

Budowanie skutecznej strategii ochrony przed insider threats wymaga podejścia, które łączy technologie, procesy i kulturę organizacyjną. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na kilka najważniejszych działań:

• Ograniczenie dostępów do absolutnego minimum zgodnie z zasadą least privilege.
• Regularny przegląd uprawnień i odbieranie dostępów po zmianie roli lub odejściu pracownika. W przypadku kont uprzywilejowanych kluczowe jest wdrożenie rozwiązania klasy Privileged Access Management (PAM) np. od Delinea, która umożliwi centralne zarządzanie dostępami uprzywilejowanymi, monitorowanie i nagrywanie sesji administracyjnych, automatyczne rotowanie haseł oraz egzekwowanie polityk dostępu just-in-time. Dzięki takim rozwiązaniom organizacja może znacznie ograniczyć ryzyko nadużyć, a jednocześnie spełniać wymagania audytowe i regulacyjne (więcej: https://ratels.pl/oferta/zarzadzanie-kontami-uprzywilejowanymi/).
• Monitorowanie i rejestrowanie aktywności użytkowników, zwłaszcza tych uprzywilejowanych. Tu ponownie rozwiązania klasy PAM, takie jak Delinea, pozwalają na pełne śledzenie sesji administracyjnych – w tym nagrywanie wideo działań użytkowników, rejestrowanie poleceń wykonywanych w systemach oraz generowanie alertów w przypadku nietypowej aktywności.
• Wdrażanie systemów DLP i SIEM, które pomagają wykrywać nietypowe zachowania. Przykładowo rozwiązania Forcepoint DLP pozwalają monitorować przepływ poufnych danych w całej organizacji – zarówno w e-mailach, jak i na stacjach roboczych czy w chmurze – i automatycznie reagować na próby ich nieuprawnionego udostępnienia lub kopiowania. Z kolei system Energy Logserver jako platforma SIEM umożliwia centralne zbieranie i korelację logów z wielu źródeł oraz wykrywanie anomalii w aktywności użytkowników i systemów. Połączenie DLP i SIEM daje realne możliwości ograniczania ryzyka związanego z insider threats i szybszego reagowania na incydenty.
• Szkolenie zespołu z zakresu bezpieczeństwa i budowanie świadomości ryzyka.
• Jasne procedury zgłaszania incydentów i nieprawidłowości.

To właśnie połączenie narzędzi technicznych, polityk i edukacji daje największe szanse na skuteczną ochronę.

Rola kultury bezpieczeństwa

Choć technologia pozostaje fundamentem kontroli, wiele incydentów insider threat wynika z nieświadomości lub lekceważenia procedur. Dlatego organizacje powinny konsekwentnie budować kulturę odpowiedzialności za dane. Obejmuje to zarówno szkolenia adaptacyjne dla nowych pracowników, jak i regularne przypominanie doświadczonym członkom zespołu o zasadach ochrony informacji. Kluczowe jest również stworzenie atmosfery, w której zgłaszanie podejrzeń i incydentów nie wiąże się z obawą przed konsekwencjami.

Insider threats nie są problemem odległym ani abstrakcyjnym. W każdej organizacji istnieje ryzyko, że osoba posiadająca dostęp stanie się – świadomie lub nie – źródłem zagrożenia. Im bardziej rozproszony model pracy i im więcej zewnętrznych kontraktorów w środowisku IT, tym większe prawdopodobieństwo, że incydent będzie trudny do wykrycia i kosztowny w skutkach.

Doświadczenie pokazuje, że skuteczna strategia przeciwdziałania insider threats opiera się na synergii technologii, jasnych procesów i dojrzałej kultury bezpieczeństwa. Jeśli Twoja firma nie posiada formalnej polityki zarządzania tym ryzykiem, warto rozpocząć od audytu uprawnień i procesów, które w pierwszej kolejności mogą zostać wykorzystane w sposób nieuprawniony (zob.: https://ratels.pl/oferta/audyty-i-testy-bezpieczenstwa/). Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak w praktyce wdrażać skuteczne mechanizmy ochrony – od Delinea PAM, przez Forcepoint DLP, po Energy Logserver SIEM – albo potrzebujesz wsparcia w budowaniu kultury bezpieczeństwa i audytach uprawnień, zapraszamy do kontaktu. Chętnie podzielimy się doświadczeniem i pomożemy dobrać rozwiązania dopasowane do specyfiki Twojej organizacji.